Bảo tàng tỉnh Hà Giang tiến hành điều tra, khảo sát tại 4 huyện vùng cao phía Bắc của tỉnh Hà Giang thuộc khu vực Công viên Địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn và phát hiện nhiều di tích khảo cổ học. Đây là những công cụ lao động thời tiền sử và sơ sử, được chế tác từ đá cuội sông, suối.

Trong 10 ngày, đoàn Viện Khảo cổ học Việt Nam đã tiến hành điều tra khảo sát 14 di tích (trong đó có 13 di tích thềm sông cổ và 1 di tích hang động) cùng với hàng trăm di vật khảo cổ được phát hiện. Đây là những công cụ lao động được chế tác từ đá cuội sông, suối. Qua nghiên cứu tổng thể các di vật khảo cổ, đến nay, tại Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn đã phát hiện được hơn 20 di tích văn hóa từ thời đại đá cũ sang thời đại kim khí.

PGS.TS Trình Năng Chung báo cáo kết quả khảo cổ học tại 4 huyện thuộc cao nguyên đá Đồng Văn.

Cụ thể, đoàn khảo sát đã phát hiện di tích suối Séo Hồ (vùng phụ cận của thị trấn Đồng Văn) nơi chứa công cụ cuội ghè đẽo của người thời tiền sử. Đây là các di vật có đặc trưng của công cụ thời đá cũ. Đặc biệt, tại huyện Mèo Vạc, có 4 địa điểm chứa công cụ rìu nhẵn toàn thân và bàn mài lõm ở 3 xã Thượng Phùng, Xín Cái và Pả Vi. Các di tích này được đánh giá có niên đại vào thời hậu kỳ đá mới, cách ngày nay khoảng 4.000 năm. Các nhà khảo cổ học còn phát hiện 10 di tích tại các xã Na Khê, Mậu Duệ, Niêm Sơn và Du Già thuộc huyện Yên Minh. Trong đó có 9 di tích được phân bố trong địa tầng thềm bậc II của Thủy điện sông Nhiệm.

Các công cụ phát hiện ở đây đều được chế tác từ đá cuội sông, có nguồn gốc tại địa phương; kỹ thuật gia công ghè, đẽo còn rất đơn giản, hình dáng cổ sơ. Phần lớn mặt ngoài di vật đã bị phủ lớp phong hóa màu nâu sẫm, tuy nhiên các vết ghè đeo vẫn còn biểu hiện rất rõ mà người tiền sử chưa sử dụng kỹ thuật mài.  Đây là những di vật mang đặc trưng của thời kỳ đồ đá cũ tương tự như những di vật đã tìm thấy vào tháng 10/2013, tại địa điểm xã Cán Tỷ thuộc huyện Quản Bạ có niên đại cách ngày nay khoảng trên 20.000 năm.

Mặc dù công cuộc nghiên cứu mới chỉ là những bước đi ban đầu song trước những chứng cứ hiện có cho thấy Công viên Địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn là vùng đất có nhiều tiềm năng to lớn về các di tích văn hóa thời tiền sử và sơ sử. Thời gian tới, Viện Khảo cổ học Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh lên kế hoạch điều tra, nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các di tích đó, hướng tới xây dựng một CVĐCTC CNĐĐV trở thành một Di sản hỗn hợp tự nhiên và văn hóa mang tầm cỡ lớn hơn.